Waarom hebben we gevoelens? De jongen is acht, en vraagt het midden in het tumult van een video-apero. Ik probeer rond de vraag te laveren, en zeg dat hij beter eens langskomt om het er over te hebben. Hij vergeet het niet. Hij zit nu op de bank bij me thuis. Waarom hebben we gevoelens?
Ik pols even voorzichtig. Of er misschien iets is? Nee hoor, gewoon, een tijd geleden vroeg ik mij dat af. Ok. Dan misschien toch even verder tasten. Welke gevoelens? Gewoon, bijvoorbeeld bang zijn, of verdrietig, of boos. Ok.
Gevoelens zijn onze onzichtbare gevoelssprieten. Daarmee kunnen we voelen wat we anders moeilijk kunnen zien of weten. Met onze gevoelige voelsprieten voelen we rond. Zo weten we of iemand boos of angstig is, zelfs zonder dat we het hoeven te vragen.
Maar gevoelens voelen niet alleen. Ze zijn ook gevoelig. Ze tonen ons hoe we onszelf voelen. Dat kan soms nogal een rit zijn. Zo gaan we van ‘leuk verjaardagsfeestje’ naar ‘ auw, mijn pols’, naar angst ( afwachten op spoed ) naar ‘sorry’ ( zuchtende vader ).
Maar gevoelens gebeuren niet alleen. Er is iets interessants mee aan de hand. Ze zijn namelijk gemaakt van plasticine. Kleine aarzeling in de ogen van de jongen. Ik bedoel: je kunt ze kneden. Je hoeft niet altijd verdrietig te zijn omdat er iets verdrietigs is gebeurd, of blij zijn omdat er iets leuks is gebeurd.
Je kan opstaan en zeggen: vandaag zal ik blij en vriendelijk zijn. Het kan uiteraard eens mislukken. Dan doe je het de volgende keer opnieuw. Je zal zien, na een tijdje kun je ook blij en vriendelijk zijn ook al is er niets speciaal leuks gebeurd. En dan komt de grote goocheltruc: na een tijdje lijken er meer leuke dingen te gebeuren, in het echt! Ongelooflijk.
De jongen gaat even liggen. Als een volleerde gesprekspartner op de bank.
Het boeddhisme leert dat we onszelf kunnen zien als vijf verzamelingen. Twee daarvan hebben te maken met wat wij gevoelens noemen. Eén daarvan zijn onze onzichtbare voelsprieten, de ander is onze kneedbare kijk op de wereld. Dan hebben we nog ons lichaam, al onze ideetjes en ons ik-gevoel. Al deze dingen horen altijd samen. Als de vijf vingers aan een hand.
Ik steek mijn hand uit, en een high-five op afstand volgt (corona!).
Maar…
Ja?
Het boeddhisme, wat is dat eigenlijk?
…
Shaku Jinsen
Hermitage onder het Bladerdek